अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन | Marathi Sahitya Sammelan

 

अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन

 

• 1878 मध्ये पुणे(हिराबाग) येथे ‘मराठी ग्रंथकारांचे’ पहिले संमेलन भरले. 

• अध्यक्ष - न्या. महादेव गोविंद रानडे

       ग्रंथ प्रसाराला चालना मिळण्याच्या हेतूने, तसेच त्यावर एकत्र येऊन विचार करण्याच्या हेतूने न्या. रानडे यांनी लोकहितवादींच्या सहकार्याने 1878 च्या मे महिन्यात ग्रंथकारांना एकत्र आणण्याचे ठरविले. त्यासाठीचे आवाहन ज्ञानप्रकाश मध्ये प्रसिद्ध झाले.

• 1906 साली पुणे येथील मळेकर वाड्यात भरलेल्या चौथ्या ग्रंथकार संमेलनात ‘महाराष्ट्र साहित्य परिषद’ या संस्थेची स्थापना झाली.

• संमेलनाध्यक्ष - गो.वा. कानिटकर

• मराठी साहित्य महामंडळ स्थापने पर्यंतची संमेलन हि महाराष्ट्र साहित्य परिषद संस्थेच्या वतीने भरवली जात होती.

 

• मंडळाच्या  महाराष्ट्र साहित्य परिषद पुणे,   मुंबई मराठी साहित्य संघ मुंबई,     मराठवाडा साहित्य परिषद छत्रपती संभाजीनगर,      विदर्भ साहित्य संघ  नागपूर या चार घटक संस्था असून मराठी साहित्य परिषद हैद्राबाद,    मराठी साहित्य सेवक मंडळ गोवा,      मराठी साहित्य संघ भोपाळ मध्यप्रदेश,      मराठी साहित्य परिषद बिलासपूर छत्तीसगड,      कर्नाटक राज्य मराठी साहित्य परिषद गुलबर्गा कर्नाटक या काही समाविष्ट संस्था आहेत तर मराठी वाड्मय परिषद बडोदा हि एक संलग्न संस्था आहे. 

• मराठी साहित्य महामंडळाचे व्यवस्थापकीय कार्यालय प्रत्येक घटक संस्थेकडे तीन वर्षाच्या मुदतीसाठी असते. पुढील क्रमानुसार ते फिरते.

• १.मुंबई मराठी साहित्य संघ मुंबई   २.महाराष्ट्र साहित्य परिषद पुणे  ३.विदर्भ साहित्य संघ  नागपूर    ४.मराठवाडा साहित्य परिषद छत्रपती संभाजीनगर

सुरुवातीची काही संमेलन व त्यांचे अध्यक्ष  

1 ले	1878	न्या. महादेव गोविंद रानडे	पुणे
2 रे	1885	कृष्णशास्त्री राजवाडे	पुणे
3 रे	1905	रघुनाथ पांडुरंग करंदीकर	सातारा
4 थे	1906	गोविंद वासुदेव कानिटकर	पुणे
5 वे	1907	विष्णु मोरेश्वर महाजनी	पुणे
6 वे	1908	चिंतामण विनायक वैद्य	पुणे
7 वे	1909	कान्होबा किर्तीकर	बडोदा
8 वे	1912	हरी नारायण आपटे	अकोला

स्त्री - लेखिका संमेलन अध्यक्षा

• मराठी साहित्य महामंडळ अस्तीत्वात येण्यापूर्वी कुसुमावती देशपांडे व  महामंडळाच्या स्थापनेनंतर दुर्गा भागवत, शांता शेळके, विजया राजाध्यक्ष, अरुणा ढेरे व डॉ. तारा भवाळकर या पाच स्त्री - लेखिका अध्यक्षा झालेल्या आहेत.

43 वे	1961	कुसुमावती देशपांडे	ग्वाल्हेर
51 वे	1975	दुर्गा भागवत	कराड
69 वे	1996	शांता शेळके	आळंदी
74 वे	2001	विजया राजाध्यक्ष	इंदूर
92 वे	2019	अरुणा ढेरे	यवतमाळ
98 वे	Feb 2025	डॉ. तारा भवाळकर	दिल्ली

मागील काही संमेलन व त्यांचे अध्यक्ष

86 वे	2013	नागनाथ कोत्तापल्ले	चिपळूण
87 वे	2014	फ.मू. शिंदे	सासवड
88 वे	2015	डॉ. सदानंद मोरे	घूमान (पंजाब)
89 वे	2016	श्रीपाल सबनीस	पिंपरी चिंचवड
90 वे	2017	अक्षयकुमार काळे	डोंबिवली
91 वे	2018	लक्ष्मीकांत देशमुख	बडोदा
92 वे	2019	अरुणा ढेरे	यवतमाळ
93 वे	2020	फादर फ्रान्सिस दिब्रिटो	उस्मानाबाद
94 वे	2021	जयंत नारळीकर	नाशिक
95 वे	2022	भारत सासणे	उदगीर(लातूर)
96 वे	2023	न्या. नरेंद्र चपळगावकर	वर्धा
97 वे	2024	रवींद्र शोभणे	अमळनेर
98 वे	Feb 2025	डॉ. तारा चिंतामण भवाळकर	दिल्ली

महाराष्ट्र बाहेरील काही संमेलन व त्यांचे अध्यक्ष

• बडोदा                                            

7 वे (1909)    -  कान्होबा किर्तीकर  

11 वे (1921)   -  न.  चिं. केळकर (नरसिंह चिंतामण केळकर)

20 वे (1934)   -  ना. गो. चाफेकर (नारायण गोविंद चाफेकर)

91 वे (2018)   -  लक्ष्मीकांत देशमुख

 

• इंदूर      

10 वे (1917)   -  ग. ज. आगाशे (गणेश जनार्दन आगाशे) 

21 वे (1935)  - बाळासाहेब पंतप्रतिनिधी (भवानराव श्रीनिवासराव पंतप्रतिनिधी)

74 वे (2001)   -  विजया राजाध्यक्ष

 

• ग्वाल्हेर        

14 वे (1928)   -   माधव श्रीहरी अणे 

43 वे (1961)   -   कुसुमावती देशपांडे

 

• बेळगाव        

15 वे (1929)   -  शिवराम महादेव परांजपे

30 वे (1946)   -  गजानन त्र्यंबक माडखोलकर    

73 वे (2000)   -  य. दि. फडके (यशवंत दिनकर फडके)

• मडगाव        

16 वे (1930)   -  वा. म. जोशी (वामन मल्हार जोशी)

45 वे (1964)   -  वि. वा. शिरवाडकर (विष्णु वामन शिरवाडकर)   

 

• हैद्राबाद        

17 वे (1931)   -   श्रीधर व्यंकटेश केतकर  

31 वे (1947)   -   नरहर रघुनाथ फाटक   

 

• कारवार    

34 वे (1951)   -   अनंत काकबा प्रियोळकर

 

• अहमदाबाद

36 वे (1953)   -  विठ्ठल दत्तात्रेय घाटे

• दिल्ली    

37 वे (1954) -  तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी

98 वे (Feb 2025) - डॉ. तारा चिंतामण भवाळकर

• भोपाळ        

47 वे (1967)   -   विष्णू भिकाजी कोलते

• रायपूर    

56 वे (1981)   -   गंगाधर गाङगीळ

• पणजी

67 वे (1994)   -   राम शेवाळकर

• घूमान (पंजाब)

88 वे (2015)   -   डॉ. सदानंद मोरे

 

🔗 संबंधित लेख :

👉 SET NET PET मराठी सर्व सराव प्रश्नसंच 👉 SET NET Paper 1 PYQ 👉 SET/NET मराठी Notes

 

📚 आणखी वाचा :

👉 चालू घडामोडी 👉 अखिल भारतीय मराठी संत साहित्य संमेलन 👉  मराठी साहित्य || नियतकालिके 👉 मराठी लेखक आणि त्यांची टोपण नावे 👉 भारतीय राज्यघटनेचे स्रोत 👉 भारतीय राज्यघटनेतील 12 परिशिष्ट 👉 नद्यांची वैदिक/प्राचीन व आधुनिक नावे 👉 कृषी क्षेत्रातील क्रांती 👉 16 महाजनपदे

 

📚 इतर सराव प्रश्नसंच :

👉 भूगोल सराव प्रश्नसंच 5 👉 प्राचीन भारत सराव प्रश्नसंच 3 👉 SET NET History PYQ 15 👉 इतिहास सराव प्रश्नसंच 5

 

SET NET मराठी PYQ

Geography/भूगोल

SET NET PET मराठी